poniedziałek, 09, grudzień 2024

W związku ze świętem patronki kościoła Św. Katarzyny przypominamy historię Parafii w Cięcinie.

 

 

 

 

 

W tym roku mija 235 lat od reerygowania parafii w Cięcinie. Po kilku wiekach przerwy w 1789 r. ponownie reerygowano jedną z najstarszych parafii na żywiecczyźnie jaką jest parafia w Cięcinie. Pierwszym proboszczem reerygowanej parafii był ks. Marceli Słupecki, który obowiązki proboszcza pełnił przez 23 lata.

 

katarzyna_2022

Zdjęcie kościoła 3 wrzesień 2022r.

 

W kronice parafialnej zapisano:


Ten Kościół od roku 1542 aż do roku 1789 filialnym do Radziechów. Od 1789 dopiero na wielkie przypadki wody Soły, gdy ludzie bez Opatrzności a dzieci bez chrztu umierali, został Parafialny i dla Plebana i Wikaryusza Funduszem Religijnym stałym zaopatrzony. Pierwszy Pleban tego Kościoła był X. Marcelli Stupecki przez 23 lat. Ten Pleban odebrał Kościół w naywiększey dezolacyi bez żadnych zgoła pomieszkań - później na wielkie iego proźby wystawione było w iednym końcu dla Organisty pomieszkanie a w drugim dla młodzieży szkółka, w którym pomieszkaniu drewnianym X. Wikarego, Organistę z żoną i iego dziećmi umieścił. A gdy tenże Pleban nie mając dla siebie żadnego zchyłku, a nie mogąc Kolatora* uprosić, swoim kosztem wymurował ze samych wodnych kamieni na wilgotnym miejscu i pod wodą nie mając innego placu i dachem mury nakrył, to....mieszkanie 1804 roku w którym pomiarkowawszy, ze nie można po ukończeniu jego mieszkać, aż do śmierci u chłopa przez wszystkie lata mieszkał. Sytuacja materialna parafii w tym czasie nie była łatwa.

 

                Parę przyczynków do historii parafii w Cięcinie.

 

Ks. prof. Bolesław Kumor, który był z najwybitniejszych nowożytnych historyków Kościoła, specjalizującym w badaniu dziejów, organizacji i ustroju Kościoła katolickiego w swoim dziele naukowym: Historia diecezji krakowskiej t. I, opisując stan diecezji w roku 1325, wymienia też parafię Cięcina. Ciekawym jest to, że w tym roku erygowano też parafie w Gilowicach i Wilkowicach. Na pewno w tych czasach przez te miejscowości prowadziły trakty biegnące przez kotlinę żywiecką, a miejscowości te leżą na granicy tej kotliny. Przez Cięcinę na Morawy, przez Gilowice do Krakowa i przez Wilkowice na Śląsk. O. Zdzisław Gogola OFM Conv w artykule: Początki organizacji życia kościelnego i rozwój sieci parafialnej na Żywiecczyźnie ((Karta Groni 1999 r.) wymienia datę powstania parafii w Cięcinie na 1358 r. W roku tym pierwszy raz odnotowano ofiarę tzw. świętopietrza z cięcińskiej parafii. Bardziej prawdopodobną datą powstania parafii jest rok 1325 wymieniony przez ks. prof. B. Kumora, gdyż jego historia diecezji jest uznana jako rzeczywisty, udokumentowany stan diecezji. Mała, biedna parafia w pierwszych latach istnienia, mogła być zwolniona z płacenia świętopietrza. Następna pisemna wzmianka o cięcińskiej parafii jest wymieniona przez Jana Długosza w Liber benefictorum, pisanym w latach 1470-80, w którym Cięcina jako parafia bez kościoła, przypisana jest do parafii żywieckiej. Pierwszy zapis, że Cięcina przypisana jest do parafii radziechowskiej jest odnotowany w czasie wizytacji parafii radziechowskiej w 1610 r.

 

480_lat_katarzyny

Zdjęcie kościoła prawdopodobnie wykonane w latach pomiędzy 1909r. a 1923r.

(Już po zmianie pokrycia dachowego na kościele, a budową nowej plebanii)

 

Jakie mogą być powody, że w XV wieku Cięcina przestała być parafią? Zjawisko tworzenia parafii i ich znikania przez włączenie do sąsiednich wskutek przemian ludnościowych i niedostatku środków utrzymania, znane jest w XV i XVI w. szczególnie na terenach górskich. Jednak Cięcina nie była chyba bardzo biedną miejscowością jeśli, jak pisze A. Komoniecki w Dziejopisie w XV w. był we wsi browar, a więc ewentualne wyludnienie nie wchodzi w rachubę.

 

Coś musiało się stać z kościołem? W latach 50-tych i 60-tych XV wieku w kronikach krakowskich odnotowano szereg wielkich powodzi. W roku 1451 zapisano: „Osobliwsze i niesłychane po ów czas panowały słoty. Przez 15 bowiem dni i tyleż nocy bez przestanku padał ulewny deszcz, a po dniach piętnastu jeszcze często przechodził rzekłbyś, że się poprzerywały upusty wodzie, a morza wszystkie i rzeki z Neptunem sprzysięgły się na zalanie Ziemi nowym potopem". A w roku 1468 kronikarz pisze: „...dnia 3 sierpnia spadły niesłychane ulewy, woda tak wysoko wezbrała, że przedmieście Stradom i Kazimierz z nowymi kościołami i domami, aż po mury Krakowa całe było zatopione, tak że ołtarze po kościołach pływały". Powodzie oczywiście nie zaczęły się w Krakowie, tylko spowodowała je wezbrana Wisła z dopływami w tym niewątpliwie i Soła. Powodzie musiały też dotknąć Kotlinę Żywiecką.

 

Czy są ku temu podstawy aby tak sądzić? W 1456 r. Żywiecczyzna została przyłączona do Polski przez króla Kazimierza Jagiellończyka, po zniszczeniu rozbójniczego zamku Skrzyńskich. W 1471 r. król Kazimierz Jagiellończyk nadał Żywiecczyznę Piotrowi Komorowskiemu właścicielowi graniczącej z Żywiecczyzną Orawy. Wskutek częstego zalewania Żywca przez powodzie, nowy właściciel w 1477 założył nowe miasto przy ujściu Koszarawy do Soły. Dotychczasowemu miastu przypisano nazwę Stary Żywiec, który ostatecznie zniknął zalany po wybudowaniu zapory wodnej w Tresnej. Któraś z przetaczających powodzi mogła zniszczyć kościół w Cięcinie. Świadczyć o tym może i to, że zbudowany w 1542 r. (jak dotychczas sądzono) mały kościółek, miano początkowo budować na wzgórzu Brańków. Powód budowy kościoła w takim miejscu mógł być tylko jeden: miejsce musiało być bezpieczne, bo mieszkańcy mieli w pamięci los poprzedniego kościoła.

 

Czy mogła być jeszcze inna przyczyna zniknięcia cięcińskiej parafii? Wiek XV, a szczególnie pierwsza jego połowa, to rozwój husytyzmu w sąsiednich Morawach i Czechach. Husyci dążyli do zaszczepienia swoich idei w sąsiednich krajach w tym w Koronie Polskiej. Ruch początkowo religijny, po śmierci Jana Husa w 1415 r. (został spalony na stosie), bardzo się zradykalizował przekształcając się w ruch polityczny. Husyci zdobywali popularność na Śląsku i w Małopolsce. Pierwszą wsią-parafią w Małopolsce, która leżała na szlaku ku Morawom była Cięcina. Dalej na południe nie istniała jeszcze żadna wieś, a więc nasza była w pierwszej kolejności zagrożona działalnością husytów. W czasie największego nasilenia wojen husyckich w Czechach i na Śląsku (1419-1436) Żywiec został opanowany na pewien czas przez oddziały husyckie. Husyci zajęli kościół św. Krzyża na Rudzy (obecnie znajduje się w granicach Żywca), a następnie kościół w Radziechowach. Być może wtargnęli też do Cięciny i spalili kościół, tak jak uczynili to w Łękawicy. W 1433 r. oddziały husyckie przeszły przez Żywiecczyznę ze Śląska na Słowacji gdzie złupili i spalili kościół w Kieżmarku. Najkrótsza droga wiodła przez przełęcz Glinka, a więc i przez Cięcinę. Najprawdopodobniej dlatego właśnie w kronikach XV- wiecznych Cięcina podawana jest jako parafia, która nie posiadała swego kościoła.

 

480_lat_katarzyny

Zdjęcie wykonane prawdopodobnie na początku lat 20-tych XXw.

(Nowa plebania wybudowana w 1923r.)

 

Kronikarz pisze, że obecny kościół św. Katarzyny od roku 1542 do 1789 był kościołem filialnym parafii w Radziechowach. A więc rok 1542 nie jest rokiem budowy kościoła lecz przypisaniem go do parafii radziechowskiej. Do roku 1542 Cięcina należała zatem do parafii żywieckiej.

W kronice parafialnej znajduje się zapis: Dzwon większy z r. 1531 z napisem „Pannie Maryi - Świętej Katherynie latego pistego XXXI" - mniejszy z tegoż samego czasu nosi w otoku napis: „Marya ma przybiwai"-

Panrucz w Krakowie - tak odczytałem, zwiedzając tu Kosciół i archiwum w mojej archeologicznej podróży - d. 14 wrześ. 1853 Jstepkowski Członek Towarzystwa Nauk. Krak. Z Uniwersytetem Jagiell. Połączonego.

Dzwon z roku 1531 musiał trafić już do istniejącego kościoła, który później przypisano do Radziechów. Nie spotykało się takich sytuacji, aby do dzwonów dobudowywać kościół.

 

480_lat_katarzyny

Zdjęcie wykonane w 1929r. Uroczystości patriotyczno - religijne 3 Maja.

 

Obecny rok jest więc niejako rokiem jubileuszowym dla naszej parafii. Może nie jest jakimś wielkim, ale 235 lat istnienia niewiele parafii i miejscowości może się poszczycić.

 

480_lat_katarzyny

Zdjęcie kościoła z listopada 2010r.

Podczas prac związanych z wymianą poszycia dachowego z ponad stuletniego eternitu na gont modrzewiowy

 

 

fiddler

Dodaj komentarz

Kod antyspamowy
Odśwież

Kronika Cięciny

 
als logo
 
Akcja Renowacja
  


Nasi partnerzy


 
Arkom logo
rysianka_team
Żywiec Zdrój logo
mcd electronics
Przedszkole AKUKU
mcd electronics
 
Pomoc dla Marcina Walusiaka
Pomoc dla Majki Galica

Facebook

 fb

 
 
Pomoc dla Majki Galica
Pomoc dla Michała Gluzy
 
Pomoc dla Grażyny
Pomoc dla Grażyny Witos-Fabian

Komentarze | Ostatnio dodane

Fotoforum | Ostatnio dodane zdjęcia